UÇAK-5

 

UÇAK DÜNYASINA DALIŞ

   Eskişehir'e atandım. Nokta tayiniydi, hayal ettiğim bir noktaya, tasarım birimine.

   Geleneğe uygun bir şekilde Fabrika Müdürüne çıktım. Sert görünümlü bir mühendis albay, tanımazdan gelerek dinledi beni ve tek kelime etmeksizin, beni izle diyerek ofisinden çıktı. O önde ben arkada, komutan huzuruna çıktık. "Aksesuara aradığımız adamı bulduk." dedi. Sanki önceden kararlaştırılmıştı ve başarı dileğiyle kapandı konuşma.

   Tam hayal kırıklığı! Aksesuar! Bu da ne! İncik boncukla ne işim olur benim?

   Üzüntümü gören bir arkadaşım sordu: "Nereye verdiler?" Söyledim üzüntümü gizlemeden. "İstersen değişelim." dedi.

   Anladım ki Amerikan havacılığından gelen anlamsız bir terim bu. Şöyle anlatayım: Kaslar, iskelet, mide, barsak ve akciğerden oluşan bir biyolojik varlık olsun ve buna insan densin. Saç, kaş ve kirpik bir yana, beyin, sinir ağı, karaciğer, kalp, böbrek, damarlar, salgı bezleri, göz ve kulak aksesuar olsun. Saçma geldi değil mi? Bunların tamamına yakını insan için yaşamsal organ.
   Bana sorsalar, aksesuar yerine bütünleyici veya donatı derdim.

   İşte ben, motor ve uçak için yaşamsal olan fakat aksesuar diye anılan sistemlerin içine düştüm. Başlangıçta da, özellikle motor sistemlerine.

Benim bilmediğim, ambargo döneminde, işte bu aksesuarlardan da çok sıkıntı çekmişiz. Bundan ders alan yetkililer bu sahaya yatırım yapıp yeniden örgütlemişler. Ben de yükü ve heyecanı büyük olan ve projenin dış bağlantıları nedeniyle bilenlerin heveslendiği böyle bir göreve atandım böylece.

Uzun zaman kullanılan J-79 motoru. Üzerinde hiç aksesuar yok. Bu haliyle çalışmaz.

  Teknik ayrıntıya boğmayayım. Bu ve bunun gibi motorların dışına takılan ve motoru motor yapan sistemlerin yenilenmesi ve testi idi görevim.

   İleride kullanacağım için bu resim üzerinden birkaç tanımlama: Mavi kısım soğuk kısım ateşli görüntüsü olan kısım da sıcak kısımdır. Soğuk kısım dendiğine bakmayın, sağa doğru sıkıştırılan hava,300-500 derecelere ısınır. Ne kadar çok havayı ne kadar çok sıkıştırabilirseniz, içinde yakacağınız yakıt da o kadar çok olacağı için, motorun sıcak bölgesi performans tavanıdır geliştiriciler için. Alevin ve çok yüksek sıcaklıktaki gazların yaladığı malzemeyi düşünün. Üstelik bunların bir kısmı da çok yüksek devirlerde dönsün.
  
   Henüz uçak sistemlerinden söz etmedim. onun üzerinde de onlarca sistem ve alt sistem var. Her biri, pilotu ve uçağı salimen havada tutmak ve görevi icra etmek için, yeterli  imkan ve yeteneklerle donatılmış.
   Bunların çoğunu saymadım bile. Bu yazı dizisinden amacım da uçağı uçak yapan ve uçağı savaş uçağı yapan geniş yapıyı sergilemekti.
   Uçak yapıyoruz derken, sayılan sayılmayan yüzlerce alt sistemi ve binlerce bağımsız malzemeyi, kendiniz imal etmek veya tedarik etmek zorundasınız. Bütün bunları yerlileştirmek ne kadar mümkün. İçten ve dıştan geniş bir tedarik ağı oluşturmak zorundasınız.
   Başat birkaç ülke dışında, hiç bir ülke bu ağı kendi sınırları içinde oluşturamıyor veya teknolojisi elverse bile, ekonomik nedenlerle, bu ağı sınır dışına da açıyor.
(Devam edecek)