Kelimelerin Ruhu-5: Cumhuriyet ve demokrasi

 

Rejim mi Yönetim sistemi mi?

     "Cumhuriyet baki, yönetim sisteminin miadı dolmuş."

    Bu sözler sayın başbakanın sözleri. Rejimi değil yönetim sistemini değiştiriyoruz demek istiyor. Öyle ya! Cumhuriyet baki ve rejim değişmiyor demek istiyor.

    Yanımızda İran İslam Cumhuriyetinden uzağımızdaki Kore Halk Cumhuriyetine kadar uzanan pek çok cumhuriyet sayabiliriz. Demek ki 'cumhuriyet' nitelemesinin kapsamı çok geniş. Çok farklı rejimleri cumhuriyet olarak anmak mümkün. Bu bakımdan, ister istemez şu soru akla geliyor: Bizimki hangisi, hangi niteliği onlardan farklı?
    Halen yürürlükte olan ve değişmeyecek maddelere göre, cumhuriyetin anayasal nitelikleri sıralanmış: Demokratik, laik, sosyal  hukuk devleti.
     Değişmeyen cumhuriyetin yanında bu nitelikler de değişmiyorsa bence de rejim değişikliği yok. Bu niteliklerde değişme varsa rejim değişikliği de vardır.
    Yani referanduma sunulan anayasa değişikliklerinin herhangi bir maddesi bu niteliklerden birini kaldırıyor veya 'var da yok' haline getiriyorsa bu değişiklik rejimi de değiştiriyor demektir.
    Cumhurbaşkanına geniş yetkiler verilmesi ve buna karşılık, bunu kontrol edip dengeleyecek unsurların zayıflatılması cumhuriyetin 'demokratik hukuk devleti' niteliğini yok ediyor.
    Sonuç olarak önerilen maddeler rejimi değiştirmektedir.