kelimelerin ruhu-1

 

Fareli Köyün Kavalcısı

    Bu ünlü masalı bilen çoktur. (Bilenler bilmeyenlere anlatsın.)
    Kısaca, kavalından büyülü sesler çıkaran biri, bir miktar altın karşılığında bir köyü fare istilasından kurtarır fakat hilebaz köy muhtarı eksik altın verir. Kavalcı hakkını ister fakat alamaz. Bunun üzerine, büyülü kavalıyla köyün çocuklarını peşine takar ve götürür. Pabucun pahalı olduğunu gören muhtar, çocukları kurtarmak için, fazlasıyla altın vererek sözünde durmamanın cezasını çeker.
    Bu bir masaldır elbette. Dinlemesi hoş fakat gerçek olamayacak türde öykülerdir masallar.

    Diğer yandan, bir de sözcüklerin büyüsü vardır. Etkisi ve sonucu masal değildir. Bir sözcük halkı büyüleyip bir yöne sürükleyebilir.

    Bazı etkinlikler ve meslekler, algı geliştirme ve algı yönetimi yöntemlerini çok kullanırlar. Hani bir halk deyimi vardır: 'Çocuğuna deli deme! Kırk kez deli dersen deli olur.'  Deli diye diye, deli olduğuna inandırabilirsin onu veya çevresini denmek isteniyor.
    Reklamlarda veya politik tartışmalarda kullanılan bu tür algı oluşturma sözcüklerini irdeleyeceğim zaman zaman. Bölüm adından anlaşılacağı gibi bu birincisi. 

    Toplum bilimi ve Ruh bilimi ile geliştirilmiş yöntemlerle, pazarlamacılar ve politikacılar, halkı bir ürünü, bir fikri veya bir kavramı kabullenmeye ikna etmek için büyülü sözcükler kullanırlar. Öyle bir algı geliştirilir ki o sözcüğü (büyülü sözcüğü) her duyuşumuzda, geniş veya genel anlamını umursamaz, algının geliştirildiği anlamını düşünürüz. Örneğin 'istikrar' sözcüğü...

    İstikrar kelimesi değişmezliği, bidüzeliği anlatır; böylesi halleri anlatan bir isimdir; -lı ekiyle sıfat olur; bir durum veya eylemin değişmeden süreceğini anlatır.
    Demek ki bu kelime, sürecek olan durum veya eylemin adıyla tamlandığı zaman anlam kazanıyor. İstikrarlı büyüme olacağı gibi, istikrarlı yoksullaşma da olabilir. İstikrarlı adalet olabileceği gibi istikrarlı haksızlıklar da olabilir. Tersten de söylenebilir, mali istikrar, siyasi istikrar gibi. İstikrarlı mali sistem veya istikrarlı mali durum kastedilir mali istikrar denirken. Siyasi istikrar denirken de istikrarlı siyasi düzen veya istikrarlı siyasi yönetim kastedilir.
    Hepsinde hedeflenen, nitelenen şeyin değişmezliğidir. 

    Değişmezlik öngörülebilirlik demektir. İyi hal ve eylemler için arzulanan bir şeydir bu. Aksi haldeyse kurtulunması gereken bir şeydir.
    Siyasi istikrar dendiğinde, siyasi rejimin değişmezliği kastediliyorsa, bana göre iyidir. Ancak, bununla kastedilen siyasi yönetenin değişmezliği ise korkarım, kaçmak isterim.
    İstikrar sözcüğü çok sık duyulacak bu günlerde. Umarım her duyduğunuzda, kastedilen nedir ve nereye kadardır diye düşünürsünüz.